Inflacja osiągnęła szczyt
Inflacja wyraźnie poniżej oczekiwań
Zgodnie z danymi GUS inflacja CPI zwiększyła się w lutym do 18,4% r/r wobec 16,6% w styczniu (rewizja w dół z 17,2%), kształtując się poniżej konsensusu rynkowego (18,7%) i naszej prognozy (18,8%). Tym samym inflacja od 23 miesięcy pozostaje powyżej górnej granicy odchyleń od celu inflacyjnego NBP (3,5% r/r).
Ubiegłoroczna Tarcza Antyinflacyjna podbiła tegoroczną inflację
Główną przyczyną wzrostu inflacji w lutym była wyższa dynamika cen żywności i napojów bezalkoholowych (24,0% r/r w lutym wobec 20,6% w styczniu). W znacznym stopniu wynikało to z efektu niskiej bazy sprzed roku związanego z obniżką VAT na żywność (por. MAKROpuls z 15.03.2022). Niemniej uwzględniając strukturę wzrostu cen żywności na szczególną uwagę zasługuje wyraźnie wyższa dynamika cen warzyw (22,3% r/r w lutym wobec 14,3% w styczniu). Jest ona przede wszystkim efektem silnego wzrostu cen warzyw importowanych o tej porze roku przede wszystkim z krajów Europy Południowej i Afryki Północnej, gdzie fala chłodów obniżyła zbiory. Ponadto czynnikami oddziałującym w kierunku wzrostu ich cen są wyraźnie wyższe koszty ich produkcji (z uwagi na wzrost cen nawozów i środków ochrony roślin oraz energii) i transportu (ze względu na wyższe ceny paliw). Istotnym czynnikiem oddziałującym w kierunku zwiększenia dynamiki cen w kategorii „żywność i napoje bezalkoholowe” było również wyższe tempo wzrostu cen wieprzowiny (33,5% r/r w lutym wobec 26,1% w styczniu), będące skutkiem ożywienia popytu na wieprzowinę w warunkach silnego spadku produkcji trzody chlewnej w UE (por. AGROmapa z 10.03.2023).
Inflacja bazowa wciąż rośnie
W kierunku wzrostu inflacji w lutym oddziaływała również wyższa dynamika cen w kategoriach „paliwa” (30,8% wobec 18,8%) oraz „nośniki energii” (31,1% wobec 29,7%), co również w znacznym stopniu wynikało z efektów niskiej bazy sprzed roku związanych z wprowadzeniem Tarczy Antyinflacyjnej (por. MAKROpuls z 15.03.2022). Do zwiększenia inflacji przyczyniła się również wyższa inflacja bazowa, która zgodnie z naszymi szacunkami wzrosła w lutym do 11,9% r/r wobec 11,7% w styczniu. Wzrost inflacji bazowej wynikał z wyższej dynamiki cen w kategoriach „łączność” (efekt wyższych cen usług telekomunikacyjnych), „napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe” (efekt wyższych cen zarówno alkoholu jak i wyrobów tytoniowych), „inne wydatki na towary i usługi” (głównie za sprawą wyższej dynamiki cen artykułów higieny osobistej i kosmetyków) oraz „użytkowanie mieszkania – po wyłączeniu nośników energii” (efekt wyższej dynamiki cen zaopatrywania w wodę oraz wywozu śmieci). Dane o inflacji bazowej wskazują w naszej ocenie na utrzymującą się szeroką presję inflacyjną w polskiej gospodarce.
Wysoka inflacja wpłynęła na strukturę wydatków gospodarstw domowych
GUS opublikował również zrewidowane wagi w koszyku konsumenckim, będące odzwierciedleniem struktury wydatków z budżetów gospodarstw domowych w 2022 r. Na szczególną uwagę zasługuje wzrost udziału wydatków na kategorie szczególnie silnie dotknięte wzrostem cen, m.in. „żywność i napoje bezalkoholowe” (27,01% w 2022 r. wobec 26,59% w 2022 r.), „użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii” (19,63% wobec 19,33%) oraz „transport” (9,92% wobec 9,54%). Dane wskazują, że z uwagi na podstawowy charakter tych dóbr gospodarstwa domowe starały utrzymywać ich konsumpcję na niezmienionym poziomie, co odbywało się kosztem wydatków na inne kategorie, m.in. „napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe” (5,75% w 2022 r. wobec 6,32% w 2021 r.), „odzież i obuwie” (4,27% wobec 4,47%), czy też „wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego” (5,29% wobec 5,71%). W danych na uwagę zasługuje również wygasający efekt pandemii COVID-19. Jest to widoczne we wzroście udziału w koszyku konsumenckim takich kategorii jak „rekreacja i kultura” (6,14% w 2022 r. wobec 6,07% w 2021 r.) oraz „restauracje i hotele” (5,11% wobec 4,77%). Warto jednak odnotować, że udziały wspomnianych wyżej kategorii mimo obserwowanego od dwóch lat wzrostu nie powróciły jeszcze do poziomów sprzed wybuchu pandemii. Wzrósł również udział kategorii takich jak „zdrowie” (5,71% w 2022 r. wobec 5,69% w 2021 r.) czy „edukacja” (1,21% wobec 1,16%), co można tłumaczyć rosnącym poziomem zamożności polskiego społeczeństwa.
Inflacja w styczniu okazała się wyraźnie niższa od wstępnego szacunku GUS
Wartość inflacji za styczeń została zrewidowana w lutym aż o 0,6 pkt. proc. z 17,2% do 16,6%, co w naszej ocenie było efektem istotnych rewizji w koszyku konsumenckim. Uważamy, że gospodarstwa domowe silnie ograniczały udział wydatków produkty i usługi charakteryzujące się wyjątkowo silnym wzrostem cen zastępując je innymi, o ile było to możliwe. Z największą rewizją mieliśmy do czynienia w przypadku cen nośników energii, gdzie tempo wzrostu cen ostatecznie obniżyło się do 29,7% r/r wobec 31,1% w grudniu (wcześniej GUS oszacował, że dynamika cen w tej kategorii zwiększyła się w styczniu do 34,0%). W naszej ocenie mogło to wynikać ze spadku udziału opału w koszyku inflacyjnym, który w 2022 r. był najsilniej drożejącą kategorią w całym koszyku. Podobnie w dół zrewidowana została dynamika cen w kategoriach „żywność i napoje bezalkoholowe” (20,6% wobec 20,7%) oraz „napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe” (9,8% wobec 9,9%). Weryfikacja naszej hipotezy będzie możliwa dopiero wraz z opublikowaniem przez GUS kompletnej listy wag w koszyku konsumenckim na 2023 r.
Szczyt inflacji okazał się niższy niż oczekiwaliśmy
Podtrzymujemy naszą ocenę, że w lutym inflacja osiągnęła swoje maksimum lokalne. Niemniej zrealizował się sygnalizowany przez nas miesiąc temu scenariusz, że szczyt inflacji może okazać się niższy od naszych oczekiwań (por. MAKROpuls z 15.02.2023). W połączeniu z wyraźną rewizją w dół danych o inflacji w styczniu, ze względu na niższy punkt startowy dostrzegamy ryzyko w dół dla naszej ścieżki inflacji w kolejnych miesiącach zakładającej stopniowy spadek inflacji do 7,1% r/r w grudniu br. Nasz zrewidowany scenariusz inflacji przedstawimy w najbliższej MAKROmapie.