Ceny rosną najwolniej od dwóch lat
Finalne dane o inflacji powyżej wstępnego szacunku
Zgodnie z finalnymi danymi GUS, inflacja CPI zmniejszyła się w październiku do 6,6% r/r wobec 8,2% we wrześniu, kształtując się powyżej wstępnego szacunku GUS (6,5%). Tym samym roczna dynamika cen obniżyła się w październiku do najniższego poziomu od września 2021 r. Mimo obserwowanego w ostatnich miesiącach silnego spadku, inflacja od 31 miesięcy pozostaje powyżej górnej granicy odchyleń od celu inflacyjnego NBP (3,5% r/r).
Szeroki zakres spadku inflacji
Głównym źródłem obniżenia inflacji była niższa dynamika cen w kategorii „żywność i napoje bezalkoholowe” (8,0% r/r w październiku wobec 10,4% we wrześniu), co wynika przede wszystkim z efektów wysokiej bazy sprzed roku, a także spadku cen surowców rolnych. Warto odnotować, że w kategorii „żywność i napoje bezalkoholowe” obserwujemy już kilka kategorii deflacyjnych. Ceny w ujęciu rocznym spadają m.in. w kategorii „oleje i tłuszcze”, „mąka”, „cukier” oraz „mięso drobiowe”. W przypadku tych dwóch pierwszych kategorii mamy do czynienia z silnym efektami wysokiej bazy sprzed roku związanymi z wybuchem wojny w Ukrainie, który doprowadził do znaczącego wzrostu cen zbóż i roślin oleistych na światowym rynku. Deflacja w przypadku cen cukru jest spowodowana efektami wysokiej bazy sprzed roku związanymi z paniką zakupową (por. MAKROpuls z 14.10.2023). Natomiast spadek cen mięsa drobiowego w ujęciu rocznym wynika z odbudowy jego podaży w Europie po stratach związanych z ptasią grypą. Kolejnym źródłem obniżenia inflacji była niższa dynamika cen paliw (-14,4% wobec -7,0%) oraz nośników energii (8,3% wobec 9,5%), gdzie w obu przypadkach zmniejszenie dynamiki cen wynikało w znacznym stopniu z efektów wysokiej bazy sprzed roku. W przypadku paliw dodatkowym czynnikiem obniżającym dynamikę cen były anomalie cenowe występujące na krajowym rynku. Do spadku inflacji ogółem przyczyniła się również niższa inflacja bazowa, która zgodnie z naszymi szacunkami obniżyła się w październiku do 8,0% wobec 8,4%, a tym samym ukształtowała się na najniższym poziomie od kwietnia 2022 r.
Presja inflacyjna pozostaje silna
Szczególnie istotna z punktu widzenia oceny dalszych tendencji inflacyjnych jest analiza danych o inflacji bazowej. Jej spadek w październiku miał szeroki zakres i został odnotowany w większości jej kategorii: „napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe”, „użytkowanie mieszkania (bez nośników energii”), „wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego”, „zdrowie”, „transport (bez paliw)”, „rekreacja i kultura”, „edukacja”, „restauracje i hotele” oraz „inne wydatki na towary i usługi”. Szacujemy, że inflacja bazowa liczona w ujęciu miesięcznym wyniosła w październiku ok. 0,6-0,7%. Tym samym, choć jest to dynamika niższa niż przed rokiem, to ukształtowała się ona wyraźnie powyżej wzorca sezonowego w październiku (ok. 0,3%).
Ponadto warto zwrócić uwagę na tendencje kształtowania się cen towarów oraz usług. Ceny usług charakteryzują się pewnym opóźnieniem względem cen towarów. Już od kilku miesięcy obserwowaliśmy spadek cen towarów w ujęciu miesięcznym, podczas gdy wrzesień był pierwszym miesiącem, kiedy obniżyły się również ceny usług. Natomiast w październiku wzrosły zarówno ceny towarów (pierwszy raz od kwietnia br.) jak i usług. W naszej ocenie wskazuje to, że obserwowany obecnie silny spadek inflacji wynika przede wszystkim z efektów wysokiej bazy, podczas gdy presja inflacyjna, mimo pojawiających się co jakiś czas sygnałów jej stopniowego słabnięcia, pozostaje nadal silna.
W II kw. 2024 r. inflacja osiągnie minimum lokalne
Dzisiejsze dane są zgodne z naszą prognozą, zgodnie z którą w listopadzie inflacja obniży się do 6,2% r/r, po czym wzrośnie w grudniu do 6,6%. Uważamy, że na początku przyszłego roku czynnikami ograniczającymi spadek inflacji będzie przewrócenie standardowej stawki VAT na żywność, a także wzrost cen nośników energii. Mimo to prognozujemy, że inflacja w I kw. 2024 r. powróci do trendu spadkowego i w II kw. osiągnie swoje minimum lokalne na poziomie 4,6%. Głównym czynnikiem ryzyka dla naszego scenariusza inflacji jest niepewność regulacyjna związana z terminem uformowania się nowego rządu oraz jego decyzji dotyczących przyszłości działań osłonowych skierowanych na ograniczenie wzrostu cen konsumenckich (por. MAKROmapa z 06.11.2023). Jednocześnie uwzględniając utrzymującą się nadal silną presją inflacyjną uważamy, że nie ma przestrzeni do dalszych obniżek stóp procentowych. Wspiera to nasz scenariusz zakładający stabilizację stóp procentowych w Polsce do końca 2024 r.